Merhaba,bu yazıda aslında bilmeden anksiyeteyi azaltmak ve egoyu korumak için kullandığımız bazı mekanizmalardan bahsedeceğim. Konuyu değerli hocamız Doç.Dr. Nermin Gürhan'ın Ruh sağlığı ve psikiyatri hemşireliği kitabından faydalanarak ele alacağım.
Freud yapısal kişilik kuramında id,ego,süperego dan bahsetmiştir. İd bizim alt benliğimiz her şeyi isteyen,kural tanımayan,haz odaklı yönümüzdür. Süperego ise ahlaki yönümüzdür ,toplumsal kuralları temsil eder.Ego ise gerçeği zorlamadan ama toplumsallığa da aykırı davranmadan bireyin uygun bir şekilde ihtiyaçlarını karşılamasıdır diyebiliriz.İşte ego bu işlevini yerine getirmek için savunma düzeneklerini kullanır.
Hadi gelin savunma mekanizmaları nelerdir öğrenelim;
Yadsıma/İnkar: Kişi sorunları yok sayar.Gerçekleri bilinçdışı olarak reddeder.Bir olay olduğunda hayır olmadı,olamaz der ve genelde öfke duygusu yadsınır. Polyanna benzeri tutum izleyenlerde yadsıma yapar.Her şeyin her zaman iyi olduğunda ısrar ederler.
Yansıtma: Kişi kendisinin kabul edemediği düşünce,duygu ve dürtülerini başka bir kişiye ya da nesneye aktarmaya çalışır.Bir işte başarısız olan kişinin nedeni patronuna yüklemesi gibi.Bu bireyler içsel olarak güvensizlik yaşarlar.
İdealleştirme: Bir kişi veya nesnenin beğenilen özelliklerinin abartılmasıdır. Bireyler zorlandıkları etkenleri başkalarına yükledikleri aşırı iyi özellikler ile halletme yoluna giderler.
Hastalıklaştırma: Saldırgan dürtüleri,yalnızlıkları,kayıp gibi etkenleri bireyin kendisine çevirip ağrı veya hastalık belirtisi haline dönüştürmesidir.Bu kişiler bedensel problemi olduğuna dair şüphe duyarlar hep.
Edilgen Saldırganlık: Bu bireyler ilişkilerinde yaşadıkları çatışmaları dolaylı olarak dışa vururlar.Örneğin bulunmak istemediği bir ortamda uyum gösterici hareketler yapmayarak darıldığını veya direnç tepkisini göstermeye çalışırlar.
Bedenselleştirme: Ruhsal tepkilerin bedene dönmesidir.Duygu,düşünce ve dürtülerden oluşan gerginliklerin bedensel yakınmayla ortaya çıkmasıdır.İstemediği kişi ile aynı ortamda bulununca bedensel açıklaması olmayan bir baş ağrısıyla o ortama gidememesi gibi.
Değersizleştirme: Birey başkalarına karşı abartılı şekilde olumsuz özellikler yükler ve böylelikle kendisindeki ruhsal gerginliği azaltır.
Bastırma: Kabul edilebilir olmayan duygu,düşünce ve davranışların bilinçdışına itilmesidir.Fakat rüyalarda ve dil sürçmelerinde ortaya çıkmaktadır.Bu mekanizma kişinin yüzleşme yoluyla çözüm bulabileceği şeylerin olmasını engeller.
Yer Değiştirme: Duygu,düşünce ve davranışın doğal nesnesinden başka bir nesneye döndürülmesidir.İş yerinde patronuna kızan birinin eve gelip eşini azarlaması gibi.
Çözülme: Uyurgezerlik,uykuda konuşma örnek verilebilir.Birey bilinçli davranışı bilinçdışı şekilde ayrıştırır ve bu davranışlar kendi başına işlev görürler.
Dışsallaştırma: Yansıtma mekanizmasının daha genel halidir. İnsanlar artık kendini düşünüyor,kimsenin kimseye faydası yok derken mesela kendisi daha çok böyle düşünüp yaşıyordur fakat olayı genelleyerek rahatlamaya çalışır.
Akla Uygunlaştırma: Aşağılık,suçluluk ve yetersizlik duygularından kurtulmak için yapılan eylemlere nedenler bulmaktır.Hırsızlık yapan birinin zaten çaldığı paranın kötü para olduğunu düşünüp kendini buna inandırması gibi.
Yalıtma: Bireye acı vermiş olayların duygusal tonlamalardan ayrıştırılmasıdır. Olayı anlatırken bu bir felaket de olabilir veya mutluluk vericide tepki göstermeden düz,duygusuz bir şekilde anlatmak gibi.
Yüceleştirme: Toplumun onaylamadığı ilkel dürtüleri toplumun beğeneceği forma dönüştürmek gibi örneğin şiddet eğilimli bireyin boks yapması gibi veya içteki enerjinin spor yapma,dans etme,şiir yazma etkinlikleri şeklinde atılması.
Yapma Bozma: Kişinin yaptığını düşündüğü olumsuz eylemin etkisini ortadan kaldırmak ve yapılmamış saymak için bir takım işlemler yapma bozma mekanizmaları kullanmasıdır.Birçok dinsel ritüel buna örnek verilebilir. Kötülük yapıp günah işlediğini düşünen birinin sadaka vererek arınacağını düşünmesi gibi.
Özellikle sık kullanılan savunma mekanizmalarını ele aldım aslında 30 küsurdan fazla savunma mekanizması mevcut diyebiliriz. Savunma düzenekleri koruyucu işlevler olarak kabul edilseler de uygunsuz ve sık kullanıldığında bireyin işlevselliğini bozabilirler.
Peki sen daha sık hangi savunma mekanizmasını kullanıyorsun?
Yorumlarınızı bekliyorum :)
Sağlıkla kalın.....
