Merhaba, kanayan yaramız sağlıkta şiddet konusuna değinmek istiyorum. Sağlıkta şiddet haberlerine her gün bir başkası eklenmektedir ve maalesef sürecin önüne bir türlü geçemiyoruz.. Konuyu ele alırken kullandığım makaleyi buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Hadi gelin başlayalım..
Şiddet; kendine ya da bir başkasına, grup ya da topluluğa yönelik olarak ölüm, yaralama, ruhsal zedelenme, gelişimsel bozukluğa yol açabilecek fiziksel zorlama, güç kullanımı ya da tehdidin amaçlı olarak uygulanması olayı olarak ele alınmaktadır (WHO, 2002).
Sağlık alanında hizmet sunan biz hemşireler hasta ve sağlıklı bireylerle olan ilişkileri aracılığıyla fiziksel ve sözel şiddete daha fazla uğrayabilmekteyiz. Finlandiya’da yapılan bir araştırmaya göre, şiddete maruz kalma sıralamasında hapishane gardiyanları ve polis memurlarının ardından psikiyatri hemşireleri 3. sırada, doktorlar 4. sırada yer almaktadır.
Geçmişinde şiddet davranışı bulunanların, alkol madde kullanımı, psikiyatrik hastalığı veya kişilik bozukluğu olanların şiddet kullanma potansiyelinin yüksek olduğu belirtilmekte, ayrıca yaş, cinsiyet, kalabalık, gürültülü ortamların ve sağlık ekibi ile yaşanan iletişim güçlüklerinin şiddet olaylarında etkili olduğu öne sürülmektedir. Acil servisler, cerrahi birimler ve psikiyatri kliniklerinde şiddete maruz kalma oranının daha yüksek olduğuna ilişkin araştırmalar bulunmaktadır.
Sağlıkta şiddet için risk faktörleri nelerdir?;
24 saat kesintisiz hizmet verilmesi, stresli aile üyelerinin varlığı, aşırı kalabalık/rahatsız ortamlarda çalışılması, ilaç, alkol ya da şiddet öyküsü olan psikiyatrik hastalık tanısı almış kişilerle çalışma, vardiya halinde veya tek çalışma, sağlık bakım endüstrisinde maliyeti azaltma girişimleri nedeniyle hizmete sunumuna yansıyan eksiklikler, saldırgan davranışla baş etme konularında sağlık bakım personelinde eğitim ve deneyim yetersizliği, çevresel ortamın kötü olması, toplumun şiddet içeren davranışlarının yasalarla sınırlanmamış olması vb. şiddet riskini arttıran faktörler arasında yer almaktadır (Yeşildal, 2005; Altıntaş, 2006). Ayrıca, hasta ve yakınlarının bir an önce kendileriyle ilgilenilmesini istemesi, kendi hastalarının daha acil olduğunu düşünmeleri, muayene ya da tetkik için uzun süre bekleme, bekleme odalarının düzensiz ve kalabalık olması, hasta ve hasta yakınlarının işlerin düzenli yürümediği veya içeri almada adil davranılmadığı hakkındaki şüphelerinin olması, ateşli silah kullanma hakkı, halkın hastanede sınırsız dolaşması, sağlık çalışanlarının güvenlik ile ilgili işlerle ilgilenmesi (güvenlik görevlilerinin yetersiz olmasından dolayı) şiddete yönelik risk etmenleri olarak ortaya çıkmaktadır (Aktuğlu ve Hancı, 1999; Yeşildal, 2005). Sağlık politikalarından kaynaklanan sorunlar, hasta yoğunluğu, hemşire sayısının yetersizliği ve hastane ortamının güvenliğini sağlamada yaşanan güçlükler de şiddet olaylarında etkili olmaktadır. Ayrıca, hasta bilgilendirme ve yönlendirme personelinin eksikliği ve sağlık kurumlarının karışık işleyiş sürecine sahip olması ve bazı meslek ve hasta gruplarına tanınan öncelik haklarının da şiddeti tetiklediği belirtilmektedir (Yavuz, 2014).
Sağlıkta şiddetin önlenmesi;
Öncelikle kişilerde şiddetin hoş görülmediği bir ortam ve algı oluşturulmalıdır. Şiddetin normal görülme algısı tamamen silinmelidir. Şiddetin her türlü hali direkt suç sayılmalıdır. Hastanelerde şiddeti önlemeye yönelik oryantasyon ve hizmet içi eğitimler verilmelidir. Bu eğitimlerin içerikleri sağlık hukuku, risk değerlendirmesi ve risk yönetimi, iletişim teknikleri, öfke kontrolü konularına değinilecek şekilde olmalıdır.
Konuyla ilgili yasal düzenlemeler;
Sağlık personeline şiddeti önlemeye yönelik yapılan çalışmalardan iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili, 30.06.2012 tarihi ve 28339 sayılı düzenleme Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası kapsamındaki bazı düzenlemeler çalışanı ve çalışan sağlığını koruyucu önlemleri içermektedir (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, 2013). İş sağlığı ve güvenliği kapsamında ayrıca, Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 14.05.2012 tarihli ve 6665 sayılı “Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması” konulu genelge yayınlanmıştır. Bu genelgenin amacı, ‘‘sağlık çalışanlarının güvenli ortamlarda ve yüksek motivasyonla çalışmasının sağlanması” şeklinde belirlenmiş ve genelge kapsamında sağlık çalışanına şiddeti önlemek amacıyla birtakım önlemler alınması istenmiştir. Ayrıca, 28.04.2012 tarihli ve 28277 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan “Sağlık Bakanlığı Personeline Karşı İşlenen Suçlar Nedeniyle Yapılacak Hukuki Yardımın Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”( buradan tam metine ulaşabilirsiniz)çerçevesinde şiddete maruz kalan sağlık personellerine hukuki yardım yapılması kararlaştırılmıştır
(Sağlık Bakanlığı, 2012). Sağlık bakanlığı çalışan hakları ve güvenliği birimi kurmuştur ve aktif olarak çalışmaktadır. Detaylı bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.
Beyaz kod uygulaması, hastane hizmet kalite standartlarında belirlenmiş olası bir kavga, taciz ve sağlık personeline yönelik bir tehdit olduğu zaman, olay yerine en yakın olan güvenlik görevlilerinin gelip, olayı çözümlemesi ve kayıt altına alması şeklinde kullanılmaktadır (Sağlık Bakanlığı, 2012).
Sağlıkta şiddeti önleme amacıyla Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulan 'Sağlık Hizmetleri Temel Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi' TBMM’de kabul edildi. Sağlık hizmet sunumunda, hasta veya hasta yakınlarından kaynaklanan şiddetin önlenebilmesi için yapılan yasal düzenleme Meclis’te grubu bulunan bütün siyasi partilerin ortak imzasıyla sunuldu buradan ulaşabilirsiniz resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Konuyla ilgili kişisel olarak anlatacağım beyaz kod vermiş biriyim. Sözel şiddete maruz kaldım ve inanın o an hissettiğim duygu çok kötüydü. Bir anda elim ayağım titredi, yüzüm bembeyaz kesilmişti. Ve olay tamamen benim hemşirelik hizmetim konusu dışındaydı hastane ile ilgili bir durum bile hasta yakınları tarafından sizden kaynaklıymış gibi düşünülebiliyor. Maalesef şiddet ülkemizin bir gerçeği insanımız eğitimsiz ve şiddetle zorbalıkla işini halledebileceğini düşünüyor bu çoğu konuda böyle kadına şiddet, çocuğa şiddet, yaşlıya şiddet, hayvanlara şiddet... ve daha niceleri bu sebeple sağlıkta şiddet konusunda da son çıkan yasa ile biraz daha ilerleme kayıt ettiğimizi düşünüyorum cezalar arttırılmış durumda. Canını kaybetmiş, yaralanmış, bir uzvu zarar görmüş, psikolojik şiddet yönünü üzerinden atamamış meslektaşlarım unutulmadınız kalbimiz sizinle atıyor bilin istedim. Umarım gün gelir ve bu konuyu bir daha ele almak zorunda kalmayız..
Sağlıkla kalın..
